Ethereum
New member
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Para Siyaseti Şurası (PPK) toplantı özetini yayımladı. Özette, enflasyonda yakın periyotta gözlenen yükselişte; kuvvetli negatif arz şoklarının tesirli olduğu bildirildi.
Enflasyon gelişmeleri
Özette şu sözlere yer verildi:
“Tüketici fiyatları Mart ayında yüzde 5,46 oranında artmış, yıllık enflasyon 6,70 puan yükselişle yüzde 61,14 olarak gerçekleşmiştir. Yılın başından itibaren milletlerarası emtia fiyatlarında gözlenen artış eğilimi jeopolitik gelişmelerle birlikte bu periyot daha da barizleşmiş, Mart ayında başta güç, metal, besin ve ziraî emtia olmak üzere tarihi olarak yüksek aylık artışlar kaydedilmiştir. Kelam konusu gelişmeler bilhassa yurt içi güç ve besin fiyatları üzerinde tesirli olmuştur. Temel malda yıllık enflasyon giysi ve ayakkabı kümesinde yatay seyrederken öbür alt kümelerde yükselmiştir. Hizmet kümesinde güç ve besin fiyatlarındaki görünüme paralel olarak ulaştırma ve lokanta-otel fiyatlarındaki gelişmeler öne çıkmıştır. Milletlerarası emtia meblağlarında güçlenen artışlar ve tedarik zincirlerindeki aksamalar sonucunda üretici fiyatlarındaki artışlar sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş Mart ayında devam etmiştir.
Besin ve alkolsüz içecek meblağları Mart ayında yüzde 4,73 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 5,86 puan yükselerek yüzde 70,33 olmuştur. Mart ayında ABD doları cinsinden FAO milletlerarası besin fiyat endeksinde yüzde 12,64 ile tüm vakit içinderın en yüksek artışı kaydedilmiştir. Kelam konusu artışı tahıl, bitkisel yağ ve et meblağları sürüklerken, şeker ve süt eserleri de kıymetli ölçüde yükselmiştir. Jeopolitik gelişmelerle besin ve ziraî emtia meblağlarında yaşanan yüksek artışlar yurt içi fiyatlar üzerinde baskı oluştururken, temel besin mamüllerindeki KDV indiriminin sarkan tesirleri daha olumsuz bir görünümün önüne geçmiştir. Mart ayında, işlenmemiş besin kümesinde daha bariz olmak üzere hem işlenmemiş hem işlenmiş besin kümesinde yıllık enflasyon artmaya devam etmiştir. İşlenmemiş besinde, mevsimsellikten arındırılmış taze meyve ve zerzevat meblağları gorece yatay seyrederken, öbür işlenmemiş besin kümesinde artan dış fiyat baskıları sonucunda yükselen yem fiyatlarının etkilediği kırmızı ve beyaz et kalemlerinin yanı sıra patates ve yumurta olumsuz ayrışmıştır. İşlenmiş besinde ekmek ve tahıllarda görülen artışta buğday fiyatları belirleyici olurken, katısıvı yağlar, et eserleri, şeker ve alkolsüz içecekler öne çıkan öteki kalemler olmuştur. Öncü göstergeler, arz külfetleri ile milletlerarası besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışın gecikmeli tesirleriyle besin enflasyonunda yükselişin sürdüğüne işaret etmektedir.
Güç meblağları Mart ayında yüzde 11,01 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 19,96 puanlık yükselişle yüzde 102,94 düzeyine ulaşmıştır. Jeopolitik risklerle hızlanan milletlerarası güç meblağlarının tesiriyle akaryakıt, tüp gaz ve katı yakıt kalemlerinde yüksek aylık artışlar izlenmiştir. Öbür taraftan, meskenlere yönelik elektrik meblağlarında kademeli tarife limitinin arttırılması ve KDV indirimiyle görülen düşüş güç enflasyonunu sınırlamıştır.
Temel mal fiyatları Mart ayında yüzde 4,56 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 4,81 puan yükselişle yüzde 59,19 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon giysi ve ayakkabı kümesinde yatay bir seyir göstererek yüzde 26,54 oranında gerçekleşmiştir. Güçlü mal kümesinde fiyatlar bu vakitte bir ölçü hızlanarak yüzde 5,09 oranında artmış, bu gelişmede araba ve mobilya kalemlerindeki gelişmeler öne çıkmıştır. Başka temel mal kümesinde fiyat artışı aylık bazda yüzde 5,36 ile kuvvetli seyretmeye devam etmiştir. Nisan ayında hijyen mamüllerinde KDV 2 oranının yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmesinin öteki temel mallar kümesi enflasyonunu olumlu tarafta etkilemesi beklenmektedir.
Hizmet fiyatları Mart ayında yüzde 4,19 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 3,83 puan artışla yüzde 36,72 olmuştur. Yıllık enflasyon ulaştırma ve lokanta-otelde daha besbelli olmak üzere tüm alt kümelerde yükselmiştir. Ulaştırma kümesinde akaryakıt fiyatlarındaki artışın yansımaları hissedilmiş, bu gelişmede karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyatının yanı sıra otobüs ve demiryolu ile kent içi yolcu nakliyeciliği fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Akaryakıt fiyat gelişmelerinin ulaştırma hizmetleri üstündeki etkisinin Nisan ayında da devam etmesi beklenmektedir. Temel girdi maliyetlerindeki artışlar lokanta-otel kümesini olumsuz etkilemiş, bu kümede yıllık enflasyon yüzde 60,40 düzeyine ulaşmıştır.
Jeopolitik gelişmeler sonucunda kıymetli ölçüde yükselen milletlerarası emtia fiyat artışlarının tesiri ticarete bahis olan mallar ile sonlu kalmayarak, başta akaryakıt ve besin meblağları kanalıyla hizmet enflasyonunu da üst çekmektedir. Başka hizmetler kümesinde geriye endeksleme davranışının yaygın olduğu eğitim hizmetleri ile sigorta fiyatları öne çıkarken, fiyat artışları alt kalemler geneline yayılmıştır. Öbür taraftan, mevsimsel tesirlerden arındırılmış bilgiler kirada aylık artışların yavaşladığına işaret etmiştir.
Alkollü içecekler ve tütün eserleri fiyatları, sigara meblağlarında üretici firmalar kaynaklı yapılan artış kararında Mart ayında yüzde 3,91 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 51,43 düzeyine yükselmiştir. Kelam konusu artışın Nisan ayına da sarkan tesirleri olacağı not edilmelidir.
Piyasa İştirakçileri Anketi Nisan ayı neticelerina göre cari yıl sonu enflasyon beklentisi 5,97 puan artışla yüzde 46,44, gelecek on iki aya ait enflasyon beklentisi 1,98 puan artışla yüzde 28,41 düzeyine yükselmiştir. Mevcut durumda, gelecek yirmi dört aya ait enflasyon beklentisi yüzde 17,68, gelecek beş yıla ait enflasyon beklentisi ise yüzde 9,23 düzeyindedir.
Enflasyonu etkileyen ögeler ve riskler
Öncü göstergeler, global iktisattaki toparlanmanın ivme kaybına rağmen devam ettiğine işaret etmektedir. birebir vakitte tesiri sürmekte olan jeopolitik riskler, global ve bölgesel iktisadi faaliyet üstündeki aşağı istikametli riskleri canlı tutmakta ve belirsizliklerin artmasına yol açmaktadır.
Global besin güvenliğindeki belirsizlikler, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, güç başta olmak üzere birtakım dallardaki arz kısıtlarının daha da besbelli hale gelmesi ve nakliyat maliyetlerindeki yüksek düzey milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artmasına yol açmaktadır. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve milletlerarası finansal piyasalar üstündeki tesirleri yakından izlenmektedir. tıpkı vakitte, gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç meblağları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini kıymetlendirmektedir. Bu çerçevede, iktisadi faaliyet, işgücü piyasası ve enflasyon beklentilerinde ülkeler içinde farklılaşan görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti irtibatlarında ayrışma gözlenmekle birlikte, merkez bankaları destekleyici nakdî duruşlarını hala sürdürmekte, varlık alım programlarını azaltarak devam ettirmektedir.
Gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy girişleri risk iştahına paralel hareket ederek Mart ayının son haftasına kadar gerilemiş, bu tarihten daha sonra pay senedi piyasalarının öncülüğünde toparlanmıştır. birebir vakitte gelişmiş ülkelerin uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır. Kelam konusu risklerin Türkiye’ye yönelik portföy akımları kanalıyla yaratabileceği tesirlerin, yurt dışı yerleşiklerin portföy 3 pozisyonlanmalarındaki mevcut düzeyler dikkate alındığında daha sonlu kalabileceği kıymetlendirilmektedir.
Enflasyonda yakın devirde gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışları, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının süreksiz tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu kuvvetli negatif arz şokları tesirli olmaya devam etmiştir.
Jeopolitik gelişmelerle kayda kıymet biçimde güçlenen emtia fiyatlarındaki artışlar ve tedarik sürecinde süregelen aksaklıklar üretici meblağlarını Mart ayında da olumsuz etkilemeye devam etmiş, yıllık üretici enflasyonu başta güç olmak üzere tüm alt kümelerde yükselmiştir. Güç fiyatlarında ulaşılan yüksek düzeylerin olumsuz yansımaları barizleşmiştir. Alt kümeler bazında aylık değişimler dikkate alındığında, rafine petrol eserleri, inşaat ile ilişkili eserler, metaller, elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, temel eczacılık, tütün ve besin eserleri bu vakitte öne çıkan kalemler olmuştur.
Kapasite kullanım düzeyleri ve öteki öncü göstergeler yurt ortasında iktisadi faaliyetin, bölgesel farklılıklar ortaya çıksa bile dış talebin giderek artan olumlu tesiriyle kuvvetli seyrettiğine işaret etmektedir. Sanayi üretimi Şubat ayında mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak bundan evvelki aya kıyasla yüzde 4,4 oranında artarak Ocak ayında uygulanan elektrik ve doğalgaz kesintilerinin oluşturduğu üretim kayıplarının telafi edildiğine işaret etmiştir. bu biçimdelikle üretim Ocak-Şubat ayları ortalaması prestijiyle bundan evvelki çeyreğe nazaran yüzde 2 oranında artış kaydetmiştir. Üretimdeki aylık artış dalların geneline yayılırken ihracatçı kesimlerde sanayi üretimi daha kuvvetli seyretmiştir. Sanayi ciro endeksleri de yurt dışı talebin sanayi üretimini desteklemeye devam ettiğini göstermektedir. Başka taraftan, perakende satış hacim endekslerinin Ocak-Şubat ayları ortalaması bundan evvelki çeyreğe kıyasla azalış kaydederek yurt iç talepte ivme kaybına işaret etmiştir.
Mart ayı prestijiyle, imalat sanayi firmalarının gelecek on iki aylık periyoda ait yatırım eğilimleri yüksek seyretmektedir. Yılın birinci çeyreğinde firmaların kayıtlı iç ve dış piyasa siparişleri ile geleceğe yönelik sipariş beklentilerine bakıldığında, dış talebin kuvvetli seyrini sürdürdüğü, iç talebin ise ivme kaybettiği görülmektedir. Hakikaten, kartla yapılan harcamalar Şubat-Mart devrinde toparlanmaya işaret etmekle bir arada çeyreklik bazda sonlu düşüş kaydetmiştir.
İşgücü piyasasındaki gelişmeler iktisadi faaliyetle uyumlu bir görünüm sergilemektedir. Şubat ayında mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı yüzde 10,7 olarak gerçekleşmiştir. Şubat ayı prestijiyle birinci çeyrekte istihdam bundan evvelki çeyreğe kıyasla yüzde 0,7 oranında artmıştır. İştirak oranı Şubat ayında 0,2 puan düşüşle yüzde 52,2 olurken mevsimsellikten arındırılmış toplam işsizlik oranı Ocak-Şubat periyodu ortalamasında bundan evvelki çeyreğe göre 0,2 puan düşerek yüzde 10,9 seviyesinde gerçekleşmiştir. Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı bilgiler, işgücü piyasasında olumlu görünümün korunduğuna işaret etmektedir.
Son devirde güç ithalatındaki güçlü seyir cari süreçler istikrarını olumsuz etkilemektedir. Cari süreçler istikrarı Şubat ayında 5,2 milyar ABD doları açık verirken yıllıklandırılmış cari açık 2,7 milyar dolarlık artışla 21,8 milyar ABD doları düzeyine yükselmiştir. Süreksiz dış ticaret bilgileri Mart ayında ihracatın yüksek düzeyini koruduğuna, ithalatın ise güç ve emtia fiyatlarındaki yüksek düzeyler kaynaklı olarak artış kaydettiğine işaret etmiştir. Bu çerçevede sıcak çatışma niçiniyle ihracatta kısa devirde bölgesel kayıplar ortaya çıksa da ihracatçı firmaların dinamik kapasitesi ve pazar çeşitlendirme esnekliği yardımıyla, öteki ülkelere yapılan ihracattaki artışla kelam konusu kayıpların telafi edildiği gözlenmektedir. Dış ticaret istikrarındaki bu görünüme rağmen, hizmet gelirlerindeki olumlu seyir cari süreçler istikrarını desteklemeye devam etmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, cari süreçler istikrarında güç 4 fiyatlarından kaynaklanan riskler devam etmektedir. Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için kıymet arz etmektedir.
Para siyaseti
Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına, kalıcılığına ve para siyaseti ile ne ölçüde denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadına ulaşılması odağında belirlenecektir.
Para siyasetinde sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilenmeye devam edilecektir. Konsey, uzun vadeli Türk lirası yatırım kredileri de dâhil olmak üzere kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının maksadına uygun biçimde iktisadi faaliyet ile buluşmasının finansal istikrar açısından kıymetli olduğunu değerlendirmiştir. Bu çerçevede Konsey, makroihtiyati siyaset setinin güçlendirilmesine karar vermiştir.
Şura, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile birlikte, global barış ortamının bir daha tesis edilmesi ve enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede Heyet, siyaset faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir.
Alınmış olan kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmekte ve bu vakitte fiyat istikrarının sürdürülebilir bir biçimde kurumsallaşması emeliyle TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Bu süreçte, siyaset araçlarının Türk lirası mevduat gelişmeninin desteklenmesi, APİ fonlamasının teminat yapısında Türk lirası cinsi varlıkların artırılması, para takası (swap) ölçüsünün kademeli biçimde azaltılması ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geliştirilmesine odaklanılacaktır.
Bu çerçevede, Türk lirası likiditesinde ve dağılımında yaşanan gelişmelerin mevduat ve kredi fiyatlamaları üstündeki tesirleri, döviz kurundaki gelişmelerin enflasyon beklentileri üstündeki gecikmeli tesirleri, kur muhafazalı mevduat mamüllerine yönelik gelişmelerin karşıt para ikamesi, döviz piyasalarının derinliği ve istikrarı ve fiyat istikrarı üstündeki tesirleri tahlil edilmekte ve gerekli siyaset önlemleri oluşturulmaya devam edilmektedir.
TCMB, fiyat istikrarı temel hedefi doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden kuvvetli göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 maksadına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.
Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aksi para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. bu biçimdelikle, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun taban oluşacaktır.
Heyet, fiyat istikrarının sağlanması için, kuvvetli bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimi oluşturulmasını desteklemektedir.
Şura, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve data odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir.”
Enflasyon gelişmeleri
Özette şu sözlere yer verildi:
“Tüketici fiyatları Mart ayında yüzde 5,46 oranında artmış, yıllık enflasyon 6,70 puan yükselişle yüzde 61,14 olarak gerçekleşmiştir. Yılın başından itibaren milletlerarası emtia fiyatlarında gözlenen artış eğilimi jeopolitik gelişmelerle birlikte bu periyot daha da barizleşmiş, Mart ayında başta güç, metal, besin ve ziraî emtia olmak üzere tarihi olarak yüksek aylık artışlar kaydedilmiştir. Kelam konusu gelişmeler bilhassa yurt içi güç ve besin fiyatları üzerinde tesirli olmuştur. Temel malda yıllık enflasyon giysi ve ayakkabı kümesinde yatay seyrederken öbür alt kümelerde yükselmiştir. Hizmet kümesinde güç ve besin fiyatlarındaki görünüme paralel olarak ulaştırma ve lokanta-otel fiyatlarındaki gelişmeler öne çıkmıştır. Milletlerarası emtia meblağlarında güçlenen artışlar ve tedarik zincirlerindeki aksamalar sonucunda üretici fiyatlarındaki artışlar sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş Mart ayında devam etmiştir.
Besin ve alkolsüz içecek meblağları Mart ayında yüzde 4,73 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 5,86 puan yükselerek yüzde 70,33 olmuştur. Mart ayında ABD doları cinsinden FAO milletlerarası besin fiyat endeksinde yüzde 12,64 ile tüm vakit içinderın en yüksek artışı kaydedilmiştir. Kelam konusu artışı tahıl, bitkisel yağ ve et meblağları sürüklerken, şeker ve süt eserleri de kıymetli ölçüde yükselmiştir. Jeopolitik gelişmelerle besin ve ziraî emtia meblağlarında yaşanan yüksek artışlar yurt içi fiyatlar üzerinde baskı oluştururken, temel besin mamüllerindeki KDV indiriminin sarkan tesirleri daha olumsuz bir görünümün önüne geçmiştir. Mart ayında, işlenmemiş besin kümesinde daha bariz olmak üzere hem işlenmemiş hem işlenmiş besin kümesinde yıllık enflasyon artmaya devam etmiştir. İşlenmemiş besinde, mevsimsellikten arındırılmış taze meyve ve zerzevat meblağları gorece yatay seyrederken, öbür işlenmemiş besin kümesinde artan dış fiyat baskıları sonucunda yükselen yem fiyatlarının etkilediği kırmızı ve beyaz et kalemlerinin yanı sıra patates ve yumurta olumsuz ayrışmıştır. İşlenmiş besinde ekmek ve tahıllarda görülen artışta buğday fiyatları belirleyici olurken, katısıvı yağlar, et eserleri, şeker ve alkolsüz içecekler öne çıkan öteki kalemler olmuştur. Öncü göstergeler, arz külfetleri ile milletlerarası besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışın gecikmeli tesirleriyle besin enflasyonunda yükselişin sürdüğüne işaret etmektedir.
Güç meblağları Mart ayında yüzde 11,01 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 19,96 puanlık yükselişle yüzde 102,94 düzeyine ulaşmıştır. Jeopolitik risklerle hızlanan milletlerarası güç meblağlarının tesiriyle akaryakıt, tüp gaz ve katı yakıt kalemlerinde yüksek aylık artışlar izlenmiştir. Öbür taraftan, meskenlere yönelik elektrik meblağlarında kademeli tarife limitinin arttırılması ve KDV indirimiyle görülen düşüş güç enflasyonunu sınırlamıştır.
Temel mal fiyatları Mart ayında yüzde 4,56 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 4,81 puan yükselişle yüzde 59,19 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon giysi ve ayakkabı kümesinde yatay bir seyir göstererek yüzde 26,54 oranında gerçekleşmiştir. Güçlü mal kümesinde fiyatlar bu vakitte bir ölçü hızlanarak yüzde 5,09 oranında artmış, bu gelişmede araba ve mobilya kalemlerindeki gelişmeler öne çıkmıştır. Başka temel mal kümesinde fiyat artışı aylık bazda yüzde 5,36 ile kuvvetli seyretmeye devam etmiştir. Nisan ayında hijyen mamüllerinde KDV 2 oranının yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmesinin öteki temel mallar kümesi enflasyonunu olumlu tarafta etkilemesi beklenmektedir.
Hizmet fiyatları Mart ayında yüzde 4,19 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 3,83 puan artışla yüzde 36,72 olmuştur. Yıllık enflasyon ulaştırma ve lokanta-otelde daha besbelli olmak üzere tüm alt kümelerde yükselmiştir. Ulaştırma kümesinde akaryakıt fiyatlarındaki artışın yansımaları hissedilmiş, bu gelişmede karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyatının yanı sıra otobüs ve demiryolu ile kent içi yolcu nakliyeciliği fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Akaryakıt fiyat gelişmelerinin ulaştırma hizmetleri üstündeki etkisinin Nisan ayında da devam etmesi beklenmektedir. Temel girdi maliyetlerindeki artışlar lokanta-otel kümesini olumsuz etkilemiş, bu kümede yıllık enflasyon yüzde 60,40 düzeyine ulaşmıştır.
Jeopolitik gelişmeler sonucunda kıymetli ölçüde yükselen milletlerarası emtia fiyat artışlarının tesiri ticarete bahis olan mallar ile sonlu kalmayarak, başta akaryakıt ve besin meblağları kanalıyla hizmet enflasyonunu da üst çekmektedir. Başka hizmetler kümesinde geriye endeksleme davranışının yaygın olduğu eğitim hizmetleri ile sigorta fiyatları öne çıkarken, fiyat artışları alt kalemler geneline yayılmıştır. Öbür taraftan, mevsimsel tesirlerden arındırılmış bilgiler kirada aylık artışların yavaşladığına işaret etmiştir.
Alkollü içecekler ve tütün eserleri fiyatları, sigara meblağlarında üretici firmalar kaynaklı yapılan artış kararında Mart ayında yüzde 3,91 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 51,43 düzeyine yükselmiştir. Kelam konusu artışın Nisan ayına da sarkan tesirleri olacağı not edilmelidir.
Piyasa İştirakçileri Anketi Nisan ayı neticelerina göre cari yıl sonu enflasyon beklentisi 5,97 puan artışla yüzde 46,44, gelecek on iki aya ait enflasyon beklentisi 1,98 puan artışla yüzde 28,41 düzeyine yükselmiştir. Mevcut durumda, gelecek yirmi dört aya ait enflasyon beklentisi yüzde 17,68, gelecek beş yıla ait enflasyon beklentisi ise yüzde 9,23 düzeyindedir.
Enflasyonu etkileyen ögeler ve riskler
Öncü göstergeler, global iktisattaki toparlanmanın ivme kaybına rağmen devam ettiğine işaret etmektedir. birebir vakitte tesiri sürmekte olan jeopolitik riskler, global ve bölgesel iktisadi faaliyet üstündeki aşağı istikametli riskleri canlı tutmakta ve belirsizliklerin artmasına yol açmaktadır.
Global besin güvenliğindeki belirsizlikler, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, güç başta olmak üzere birtakım dallardaki arz kısıtlarının daha da besbelli hale gelmesi ve nakliyat maliyetlerindeki yüksek düzey milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artmasına yol açmaktadır. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve milletlerarası finansal piyasalar üstündeki tesirleri yakından izlenmektedir. tıpkı vakitte, gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç meblağları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini kıymetlendirmektedir. Bu çerçevede, iktisadi faaliyet, işgücü piyasası ve enflasyon beklentilerinde ülkeler içinde farklılaşan görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti irtibatlarında ayrışma gözlenmekle birlikte, merkez bankaları destekleyici nakdî duruşlarını hala sürdürmekte, varlık alım programlarını azaltarak devam ettirmektedir.
Gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy girişleri risk iştahına paralel hareket ederek Mart ayının son haftasına kadar gerilemiş, bu tarihten daha sonra pay senedi piyasalarının öncülüğünde toparlanmıştır. birebir vakitte gelişmiş ülkelerin uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır. Kelam konusu risklerin Türkiye’ye yönelik portföy akımları kanalıyla yaratabileceği tesirlerin, yurt dışı yerleşiklerin portföy 3 pozisyonlanmalarındaki mevcut düzeyler dikkate alındığında daha sonlu kalabileceği kıymetlendirilmektedir.
Enflasyonda yakın devirde gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışları, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının süreksiz tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu kuvvetli negatif arz şokları tesirli olmaya devam etmiştir.
Jeopolitik gelişmelerle kayda kıymet biçimde güçlenen emtia fiyatlarındaki artışlar ve tedarik sürecinde süregelen aksaklıklar üretici meblağlarını Mart ayında da olumsuz etkilemeye devam etmiş, yıllık üretici enflasyonu başta güç olmak üzere tüm alt kümelerde yükselmiştir. Güç fiyatlarında ulaşılan yüksek düzeylerin olumsuz yansımaları barizleşmiştir. Alt kümeler bazında aylık değişimler dikkate alındığında, rafine petrol eserleri, inşaat ile ilişkili eserler, metaller, elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, temel eczacılık, tütün ve besin eserleri bu vakitte öne çıkan kalemler olmuştur.
Kapasite kullanım düzeyleri ve öteki öncü göstergeler yurt ortasında iktisadi faaliyetin, bölgesel farklılıklar ortaya çıksa bile dış talebin giderek artan olumlu tesiriyle kuvvetli seyrettiğine işaret etmektedir. Sanayi üretimi Şubat ayında mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak bundan evvelki aya kıyasla yüzde 4,4 oranında artarak Ocak ayında uygulanan elektrik ve doğalgaz kesintilerinin oluşturduğu üretim kayıplarının telafi edildiğine işaret etmiştir. bu biçimdelikle üretim Ocak-Şubat ayları ortalaması prestijiyle bundan evvelki çeyreğe nazaran yüzde 2 oranında artış kaydetmiştir. Üretimdeki aylık artış dalların geneline yayılırken ihracatçı kesimlerde sanayi üretimi daha kuvvetli seyretmiştir. Sanayi ciro endeksleri de yurt dışı talebin sanayi üretimini desteklemeye devam ettiğini göstermektedir. Başka taraftan, perakende satış hacim endekslerinin Ocak-Şubat ayları ortalaması bundan evvelki çeyreğe kıyasla azalış kaydederek yurt iç talepte ivme kaybına işaret etmiştir.
Mart ayı prestijiyle, imalat sanayi firmalarının gelecek on iki aylık periyoda ait yatırım eğilimleri yüksek seyretmektedir. Yılın birinci çeyreğinde firmaların kayıtlı iç ve dış piyasa siparişleri ile geleceğe yönelik sipariş beklentilerine bakıldığında, dış talebin kuvvetli seyrini sürdürdüğü, iç talebin ise ivme kaybettiği görülmektedir. Hakikaten, kartla yapılan harcamalar Şubat-Mart devrinde toparlanmaya işaret etmekle bir arada çeyreklik bazda sonlu düşüş kaydetmiştir.
İşgücü piyasasındaki gelişmeler iktisadi faaliyetle uyumlu bir görünüm sergilemektedir. Şubat ayında mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı yüzde 10,7 olarak gerçekleşmiştir. Şubat ayı prestijiyle birinci çeyrekte istihdam bundan evvelki çeyreğe kıyasla yüzde 0,7 oranında artmıştır. İştirak oranı Şubat ayında 0,2 puan düşüşle yüzde 52,2 olurken mevsimsellikten arındırılmış toplam işsizlik oranı Ocak-Şubat periyodu ortalamasında bundan evvelki çeyreğe göre 0,2 puan düşerek yüzde 10,9 seviyesinde gerçekleşmiştir. Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı bilgiler, işgücü piyasasında olumlu görünümün korunduğuna işaret etmektedir.
Son devirde güç ithalatındaki güçlü seyir cari süreçler istikrarını olumsuz etkilemektedir. Cari süreçler istikrarı Şubat ayında 5,2 milyar ABD doları açık verirken yıllıklandırılmış cari açık 2,7 milyar dolarlık artışla 21,8 milyar ABD doları düzeyine yükselmiştir. Süreksiz dış ticaret bilgileri Mart ayında ihracatın yüksek düzeyini koruduğuna, ithalatın ise güç ve emtia fiyatlarındaki yüksek düzeyler kaynaklı olarak artış kaydettiğine işaret etmiştir. Bu çerçevede sıcak çatışma niçiniyle ihracatta kısa devirde bölgesel kayıplar ortaya çıksa da ihracatçı firmaların dinamik kapasitesi ve pazar çeşitlendirme esnekliği yardımıyla, öteki ülkelere yapılan ihracattaki artışla kelam konusu kayıpların telafi edildiği gözlenmektedir. Dış ticaret istikrarındaki bu görünüme rağmen, hizmet gelirlerindeki olumlu seyir cari süreçler istikrarını desteklemeye devam etmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, cari süreçler istikrarında güç 4 fiyatlarından kaynaklanan riskler devam etmektedir. Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için kıymet arz etmektedir.
Para siyaseti
Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına, kalıcılığına ve para siyaseti ile ne ölçüde denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadına ulaşılması odağında belirlenecektir.
Para siyasetinde sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilenmeye devam edilecektir. Konsey, uzun vadeli Türk lirası yatırım kredileri de dâhil olmak üzere kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının maksadına uygun biçimde iktisadi faaliyet ile buluşmasının finansal istikrar açısından kıymetli olduğunu değerlendirmiştir. Bu çerçevede Konsey, makroihtiyati siyaset setinin güçlendirilmesine karar vermiştir.
Şura, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile birlikte, global barış ortamının bir daha tesis edilmesi ve enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede Heyet, siyaset faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir.
Alınmış olan kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmekte ve bu vakitte fiyat istikrarının sürdürülebilir bir biçimde kurumsallaşması emeliyle TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Bu süreçte, siyaset araçlarının Türk lirası mevduat gelişmeninin desteklenmesi, APİ fonlamasının teminat yapısında Türk lirası cinsi varlıkların artırılması, para takası (swap) ölçüsünün kademeli biçimde azaltılması ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geliştirilmesine odaklanılacaktır.
Bu çerçevede, Türk lirası likiditesinde ve dağılımında yaşanan gelişmelerin mevduat ve kredi fiyatlamaları üstündeki tesirleri, döviz kurundaki gelişmelerin enflasyon beklentileri üstündeki gecikmeli tesirleri, kur muhafazalı mevduat mamüllerine yönelik gelişmelerin karşıt para ikamesi, döviz piyasalarının derinliği ve istikrarı ve fiyat istikrarı üstündeki tesirleri tahlil edilmekte ve gerekli siyaset önlemleri oluşturulmaya devam edilmektedir.
TCMB, fiyat istikrarı temel hedefi doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden kuvvetli göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 maksadına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.
Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aksi para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. bu biçimdelikle, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun taban oluşacaktır.
Heyet, fiyat istikrarının sağlanması için, kuvvetli bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimi oluşturulmasını desteklemektedir.
Şura, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve data odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir.”