İşte EYT’de tüm merak edilenler: Primi yetmeyen ne yapabilir?

Ethereum

New member
Emeklilikte yaşa takılan (EYT) 1.5 milyon kişi yeni yılda emekliliğe hak kazanacak. EYT düzenlemesi büyük heyecan yaratırken 8 Eylül 1999 tarihinde evvel işe başlayan herkes emeklilik hesabı yapıyor.

Eksik primi olup da bunu askerlik, doğum borçlanması ile tamamlayamayanlar için isteğe bağlı sigorta seçeneği de bulunuyor. Taban fiyat arttığında borçlanma maliyetleri de artacak. Yasa çıkar çıkmaz prim şartı netleştiğinde e-devletten başvurarak borçlanma yapılabilecek. İş kazası, tedavisi güç hastalıklar, meslek hastalığı niçiniyle çalışma gücünün yüzde 60’ını kaybedenler emekli olup aylık almaya hak kazanabilecek.

Çalışan emekçiler “meslek hastalığı”, memurlar da “vazife malulü” kapsamında bulunuyor. İşini yapmaya mahzur sıhhat sorunu olanlar vergi indirimi talebinde bulunarak erken emekli olabilir. EYT ve kolay emeklilik konusunda merak edilen soruların karşılıkları şu biçimde:

EYT’den yararlanabilmem için 60 prim günüm eksik ne yapabilirim?

Erkeklerde askerlik borçlanması, bayanlar doğum borçlanmasına rağmen eksik prim var ise isteğe bağlı sigorta seçeneği bulunuyor. İsteğe bağlı sigortayla eksik primleri doldurarak da emekli olunabilir. E-devlete girerek yaptırabilirsiniz. Primini tamamlayanlar emekli olabilecek. Bağ-Kur’lular için primlerini ihya etme imkânı da bulunuyor. Yasa çıkar çıkmaz prim koşulu netleştiğinde borçlanmanızı yapın. Taban fiyat arttığında borçlanma maliyetleri de artacak. Düşük ölçüden borçlanma imkânı elde edilecek.

EYT yasası çıkar çıkmaz emekli olmak zorunda mıyım?

Öyle bir mecburilik bulunmuyor. İsteyen dilekçesini vererek emekli olabilir. Özel dalda çalışanlar emekli olduktan daha sonra patronla karşılıklı muahedeye dayalı olarak çalışmaya devam edebilir. Emekli olduktan daha sonra kamuda çalışma halinde ise aylık kesilir.

Hem SSK hem Bağ-Kur’lu çalışanların emekliliği nasıl hesaplanacak?

Sigortalı çalışmaya 2008 öncesi başlayıp, birden çok statüde çalışanların hizmet birleştirmesi suretiyle emekliliğinde son 7 yıl (prim günü) ortasında en çok çalışılan statünün şartları aranıyor. Mühletlerin eşit olması durumunda son çalışılan statü dikkate alınır. 2008 daha sonrası çalışmaya başlayanlarda ise son 7 yılda değil, tüm çalışma hayatı boyunca en çok çalıştığı statüye bakılıyor. Toplumsal güvenlik mevzuatına nazaran bir yıl 360 gün, 7 yıl ise 2520 gündür. Buna bakılırsa, son 2520 prim gününde en çok hangi statüde prim günü bildirilmiş ise o statüden emekli olunur.

Sağlık problemlerim niçiniyle emeklilik için ne yapmam gerekiyor?

Çalışma, kazanma gücünün tamamı ya da bir kısmını kaybetme durumunda daima gelir kaybına niye olan fizyolojik risk olarak söz edilen malullük halinde erken emekli olunabilir. Süreksiz malul aylığının kalıcı olması için bir hastalık niçiniyle çalışma gücünde en az yüzde 60 oranında kayıp olduğuna dair sıhhat raporu gerekiyor. Rapor için toplumsal güvenlik merkezine başvurarak yetkili hastanelere sevk istenir. Ağır hastalıklarda malul aylığı bağlanması için en az 10 yıl sigortalı ve 1800 gün prim ödeme şartı bulunuyor. Prim gün sayısı borçlanarak tamamlanabilir.

Emeklilik için vergi indiriminden kimler yararlanır?

Sağlık problemleri niçiniyle işe gitmekte zorlananlara emeklilik süreçlerinde birtakım ayrıcalıklar tanınıyor. Gelir vergisi matrahından yapılan indirim bunlardan biri. Şeker hastası ya da astım hastası olanlar da sıhhat şurasından alınan yeterlilik raporu ile vergi indirimine başvurabiliyor. Alınacak vergi indirimi ile SGK’ya yapılan müracaat kararında da erken emekli olunabilir.

EYT kapsamında mıyım, çabucak emekli olabilecek miyim?

8 Eylül 1999 tarihindilk evvel uzun sigorta kollarında çalışmış olmanız kural. Bu tarih de dâhil olmak üzere priminiz yatırılmış olacak, fiili çalışma olacak. SSK’lılar için en az 5.000 prim gününüz olacak, adamların 25 yılı tamamlaması gerekiyor, bayanlar 20 yılını tamamladı. Bayanlar aslına bakarsanız 20 yılını tamamladı. E-devlete girerek şartlarınıza bakın ve bu üç kurala sahipseniz maddeden yararlanacaksınız. Bağ- Kur’lu olanlarda bayanlarda 7.200, erkeklerde 9 bin prim gününe gereksinim bulunuyor. Fakat bu durum da maddede netleşecek.

Süreç herkes için birebir mı, engelli emeklilik şartları ne?

Maluliyet tespitinde sigorta ayırımı bulunmuyor. Türk Silahlı Kuvvetleri, İçişleri Bakanlığı, özel güvenlik hizmetleri ve olağan sigortalıların maluliyet tespitinde her bir kurumun sıhhat yönetmelikleri dikkate alınıyor. Malulen emekli olamayan engelli hakkıyla da emekliliğe hak kazanabiliyor. Malulen emekli olmak için gerekli sigortalılık mühleti, prim şartını yerine getiremeyen engellilik tespiti yaptırarak emekli olabilir.

Kanser tanısı konulan bir kişi kalıcı malul aylığı alır mı?

Tüm kanser hastalarında teşhis konulduktan daha sonra bir yıl ortasında başvurulması kaidesiyle 18 ay maluliyet aylığı bağlanıyor. Kimi hastalarda da teşhis konulduğunda 12-24 ay aylık bağlanabiliyor. Kan kanseri tedavisinde bu müddet 24 ayken, kemik iliği nakli yaptıranlar da 12 ay uygulanıyor. Bu müddetler, tedavisi tamamlanamayanlar için, rapor almak suretiyle uzatılabiliyor.