Gasp çağı: Özel mülkiyet ve özgür dolanım için risk

Ethereum

New member
Rusya’ya yönelik yaptırımlar, global iktisatta yeni bir devrin başladığına işaret ediyor. Batılı ülkelerce yaptırım mazeretiyle, farklı ülke kişi ve ülke kurumlarının mallarına ve finansal kaynaklarına el konulmasıyla global yatırımcıda tedirginlik oluşabileceği tabir ediliyor.

GLOBAL İKTİSAT VE TİCARET ZİYAN GÖRÜR

ABD ve Avrupalı ülkelerin Rus oligark ve şirketlerinin mal varlıklarına el koymasının akabinde Rusya, ülkede faaliyetlerini durduran 59 hayli uluslu şirkete el konulacağı açıklamasıyla karşılık vermişti. Ekonomistler, özel mülkiyetlerine el koyma siyasetinin nereye varacağını tartışıyor. Birçoğuna bakılırsa, bu durumun yaygınlaşması milletlerarası ticaret ve yabancı sermaye yatırımlarını azaltabilir. Örneğin, 10 yıl daha sonra ülkesinin ABD ile sorun yaşamasından korkan yatırımcılar artık iki kere düşünecek.


AVRUPA’DA YATIRIMI OLAN HUZURSUZ

Rus oligarkların yatlarına ve jetlerine el konulmasından, Avrupa’daki paralarının dondurulmasına kadar birfazlaca örneği peşi sıra izliyoruz. Rus Oligark Roman Abramovich’in, 19 yıl evvel aldığı Chelsea’yi satışa çıkarması ile sonuçlanan baskılar da Avrupa futbolunda yatırımı olan başta Arap sermayesi olmak üzere biroldukça yatırımcı için telaş kaynağı oluşturuyor.

İSVİÇRE 200 YILLIK TARAFSIZLIĞINI BOZDU


Bilhassa parasını Batılı ülkelerde kıymetlendiren Ortadoğulu, Çinli ve Latin Amerikalı şirketlerin bundan daha sonra daha temkinli davranacağı söz ediliyor. Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri sermayesinin Premier Lig yatırımlarına yönelik kararlar üzere biroldukça örnek sermayesini farklı ülkelerde kıymetlendiren yatırımcılar tarafınca dikkatle izlenecek cinsten. Son olarak, finansal piyasaların sır küpü İsviçre, 200 yıllık tarafsızlığını bozarak offshore hesaplarında Rus müşterilere ilişkin 213 milyar dolar olduğunu deklare etti.

RUSYA’NIN 300 MİLYAR DOLARI BLOKE

6 bin 500’e ulaşan farklı yaptırımla dünyanın en çok yaptırım uygulanan ülkesi haline gelen Rusya, dünya çapındaki toplam 640 milyar dolar civarında rezervinin 300 milyar dolarlık kısmını da kullanamıyor. Batı ülkeleri tarafınca global iktisattan izole edilen Moskova idaresi, yaptırımlar niçiniyle 140 milyar dolar bedelindeki altın rezervine alıcı bulmakta kuvvetlik çekiyor.

Son senelerdaki ekonomik yaptırımlarda Rusya’yı, 3 bin 616 yaptırıma maruz kalan İran, 2 bin 608 düzenlemeyle Suriye, 2 bin 77 yaptırımla Kuzey Kore takip ediyor. 7 ülkelik listede Venezuela 651, Myanmar 510 ve Küba 208 yaptırımla yer alıyor. Bu durum bilhassa son 30 yıldır direkt yabancı yatırımlarla büyüyen global ekonomiyi tehdit ediyor. Birfazlaca ekonomiste bakılırsa, liberalizmin temelini oluşturan özel mülkiyet ve sermayenin özgür sirkülasyonuna yönelik bu riskli aksiyonlar yeni bir devrin habercisi. Kişi ve şirketlerin farklı coğrafyalardaki yatırımları, siyasalların öteki ülkelerde edindiği mülkler, banka hesapları rastgele bir krizde adeta gasp edilebilir.


1,7 TRİLYON DOLARLIK DİREKT YATIRIMA TEHDİT

BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın, (UNCTAD) 19 Ocak’ta yayınlanan Yatırım Eğilimleri Raporu’na göre 2019’da yıllık 1,5 trilyon dolar olan global direkt yatırım meblağı 2020’de salgın niçiniyle 1 trilyon dolara geriledi. 2022’de ise yüzde 77’lik bir artışla 1,65 trilyon dolara ulaştı. Gelişmiş ülkeler ise bu sayının 777 milyar dolarlık kısmını kendi topraklarına çekmeyi başardı. Yeni yatırımlarda ise pandeminin tesiriyle stratejik ehemmiyeti artan güç, besin yahut sıhhat bölümleri öne çıktı. Bu datalardan de anlaşılacağı üzere salgın periyodu hariç yılda ortalama 1,5 trilyon dolarlık sermaye, farklı yerlere sayısız direkt yatırıma mevzu oluyor.

Levent Yılmaz


SIRADAKİ ÜLKE ÇİN OLMASIN?

Polis Akademisi Öğretim Üyesi Dr. Levent Yılmaz, ‘Uluslararası ve ilgili ülkenin hukukuna göre edinilmiş mallara neye göre el temalıyor?’ sorusunu yöneltti. Bu durumun Rusya-Ukrayna çatışmasından bağımsız olarak değerlendirildiğinde uzun vadede global yatırımcıyı huzursuz edebileceğini belirten Yılmaz, “Örneğin x ülkesinin ve şirketlerinin önünde artık bir örnek var. ABD ile aksi düşen bir devletin vatandaşlarının parasına ve mal varlığına el konulabilecek. Yalnızca o ülke pasaportunu taşıdığı için bir iş beşerinin yatırımları dondurulabilir. 10 yıl daha sonra farklı münasebetlerle tıpkı durumu Çin’in yaşamayacağını kim garanti edebilir” dedi.
Yusuf Dinç


LİBERAL İKTİSADA AYKIRI

İstabul Sebahattin Zaim Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yusuf Dinç, gelişmeleri “Liberalizmin temel tezleri yırtılırken, global ekonomik sistemde kıymetli bir kırılma yaşanıyor” kelamlarıyla yorumluyor. Ülkelerin devletçi tedbirleri önde tutan merkantilist siyasetleri benimsediğine dikkat çeken Dinç, “Trump devrinde başlayan ticaret savaşlarının temelinde de Batılı ülkelerin refah devletini finanse edememesi yatıyor. Artık globalleşme sürecinde farklı coğrafyalara yayılan sermayeyi kendilerine çekmeye çalışıyorlar. Tabi buradan sermayesini kaçırmak isteyen yatırımcı da alternatif coğrafyalar arayacak” diye konuştu.