Ethereum
New member
Ticaretin seyri değişirken; tüketici, üretici ve devletin ekonomik menfaatlerini gözeten yasal düzenlemelere muhtaçlık artıyor. Birfazlaca ülke ve Avrupa Birliği (AB) üzere milletlerarası örgütler piyasa aksaklıklarının önüne geçmek, adil ve şeffaf ticari şartları tesis etmek ve rekabeti gözetici önlemleri alarak gerek platform içi gerek platformlar ortası dengeyi gözetmek hedefiyle çalışmalarını hızlandırdı. Kısa mühlet öncesine kadar, yenilikçiliğin ziyan bakılırsaceği derdi ile e-ticaret bölümüne müdahaleden kaçınan hükümetler, son birkaç yılda büyük ölçekli işletmelerin tedarik zincirine hâkim olmaya başlamaları ile üretici ve tüketiciyi korumak için yasal düzenleme yapmaya başladı. Bu düzenlemelerin en kıymetli örneklerinden biri olan ve AB’de 12 Ekim 2022 tarihinde yayımlanan Dijital Pazarlar Yasası’yla büyük ölçekli ya da hâkim pozisyona sahip ve “geçit bekçisi” olarak isimlendirilen dijital platformlara yönelik faal rekabetin sağlanması gayesiyle öncül düzenlemeler yapıldı. Tüm dünyada e-ticareti daha eşitlikçi duruma getirecek düzenleme çalışması sürerken, Türkiye öbür ülkelere de örnek olabilecek bir çalışmaya imza attı.
PİYASA DAHA REKABETÇİ OLACAK
Geçtiğimiz temmuzda Meclis’te kabul edilen ‘Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’, e-ticaret ortamını daha rekabetçi, üretici ve tüketicinin haklarını koruyan bir hale getiriyor. Kamuoyunda “E-ticaret Yasası” olarak da bilinen düzenleme dijitalleşmenin tesiriyle klasik kanallardan elektronik alana yanlışsız süratle ilerleyen e-ticaret aktörlerinin daha rekabetçi bir ortamda ticaret yapmasını sağlayacak. Farklı mecralarda, kelam konusu düzenlemenin ‘anti-demokratik’, ‘ticareti kısıtlayıcı’, ‘yabancı yatırımı engelleyici’ nitelikte olduğu tarafında bir algı oluşturulmaya çalışılsa da, aslında yeni yasa e-ticareti her kesim için daha hür hale getiriyor.
AMAÇ TİCARETİ ENGELLEMEK DEĞİL TÜM KESİTLERİN HAKLARINI TEMİNATA ALMAK
Düzenlemenin en değerli hedefi ise bir yahut birkaç pazar yerinin orta ve uzun vadede e-ticaret pazarına hâkim olmasını engellemek olarak gösteriliyor. Çünkü, ABD üzere e-ticaret pazarında monopolleşme yaşanan ülkelerden farklı olarak Türkiye bu bahiste geç kalmış değil. Bu niçinle, küçük üreticiden KOBİ’lere, bankalardan kargo şirketlerine, mikro ve küçük ölçekli e-ticaret sitelerinden pazara yatırım yapmak isteyen yeni aktörlere kadar biroldukca bölümün haklarını garanti altına alan bir içerikten kelam ediliyor.
ÜLKEMİZDEKİ E-TİCARET HACMİ 381 MİLYAR TL’YE ULAŞTI
Pandemi sürecindeki kısıtlamalarla bir arada 2021’de 4,9 trilyon dolar olan global perakende e-ticaret satışlarının 2026’te 8,1 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Ayrıyeten, 2021 yılında yüzde 16,6 olan e-ticaretin global perakende ortasındaki hissesinin 2025’te yüzde 24.5’e ulaşacağı öngörülüyor. Ülkemizde ise 2019 yılında yüzde 9,8 olan e-ticaretin genel ticarete oranı yaklaşık iki katına çıkarak 2021 yılında yüzde 17,7 üzere kıymetli bir düzeye ulaştı. 2022’nin birinci 6 ayında yüzde 18,5’e çıktı. Geçen yıl ülkemizdeki e-ticaret hacmi ise yüzde 69 artarak 381,5 milyar TL oldu.
Küçük satıcı tek siteye mahkum kalmayacak
E-ticarette fazlaca oyunculu bir pazar yapısının tesis edilmesi, e-ticaretin sağlıklı büyümesinin sağlanması ve pazar yerlerinin satıcılar aleyhine haksız ticari kurallar dayatmasının önüne geçilmesi hedefleniyor. bu biçimdece, tek bir e-ticaret sitesine bağımlı kılınan satıcıların daha özgür hareket etmesi sağlanacak.
YASA TİCARETİ ENGELLEMİYOR
Rakip pazar yerleri eşit kaidelerde faaliyet gösterirken, oluşan rekabet ortamından dolayı tüketiciler, eserlere daha uygun fiyattan ulaşacak. Yasa, burada hiç bir şirketin ticaretini, kârını yahut faaliyetlerini engelleme değil yalnızca piyasadaki rekabeti bozmaya yönelik davranışları sonlandırmayı amaçlıyor. Rastgele bir pazar yerinin tekelleşmemesi yani piyasada tek aktör olmaması için yasa koyucu belirli bir düzenleme yapıyor.
Ekonominin işleyişi için gerekli
E-ticaretteki bu süratli yükseliş, perakende başta olmak üzere her dalı etkiliyor. Türkiye’de geçen yıl perakende e-ticaret hacmi 234 milyar Türk Lirası olarak gerçekleşirken, bu hacmin yarısını bölümün önde gelen e-ticaret pazar yerlerindeki satışlar oluşturdu. 2021 yılında e-ticaret faaliyetinde bulunan 484 bin 347 işletmenin 472 bin 604’ü elektronik ticaret pazar yerlerinde faaliyet gösteriyor. İşletmelerin e-ticaret pazar yerlerine nazaran dağılımına bakıldığında ise yüzde 74’ünün sırf bir, yüzde 12’sinin iki, yüzde 6’sının üç ve yüzde 3’ünün dört ve üzeri pazar yerinde satış yaptığı görülüyor.
KANUNDA DÜZENLENEN KONULAR
Yasada üretici ve tüketici korunurken, pazar yerlerinin rekabeti bozucu hareket etmelerini engelleyen düzenlemeler kelam konusu. Yasanın 8’inci hususundaki “Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde kendisinin yahut ekonomik bütünlük ortasında bulunduğu bireylerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunamaz yahut bu malların satışına aracılık edemez” sözü kıymetli görülüyor. Buna göre, üreticileri ve ulusal markaları korumak maksadıyla pazar yerlerinin kendilerine ilişkin markaların mamüllerini satması ayrıştırılacak. Örneğin, bir sitenin kendi dokuma markasını oluşturup, piyasada üretip rekabeti bozacak biçimde hareket etmesi sonlandırılacak. Emsal biçimde, hayli büyük pazar yerlerinin ödeme hizmetleri ve kargo-lojistik üzere kesimlerdeki faaliyetleri sonlandırılacak. Buna nazaran, pazar yeri olarak bilinen e-ticaret sitelerinin teknolojik üstünlükleri, piyasa güçlerini ve fazlaca farklı dallarda gösterdikleri faaliyetleri (kargo ve finansal hizmet gibi) kullanarak e-ticaret pazarını ele geçirmelerinin önlenmesi amaçlanıyor.
YASANIN KİLİT NOKTASI
Yasanın en kıymetli noktalarından biri ‘Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcılara Getirilen Yükümlülükler’ başlığı ile veriliyor. Kanunda, net süreç hacmi 10 milyar TL’nin üstündeki elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların lisanslanmasına yönelik düzenleme yer alıyor. Bu düzenlemeyle, pazara yeni giren işletmelerin eşit kaidelerde rekabetini sağlayabilmek ve muhakkak büyüklükteki işletmelerin özgür piyasa kaidelerini bozucu faaliyet göstermesini engellemek emeliyle aşikâr büyüklükteki e-ticaret işletmelerinin lisanslandırılması amaçlanıyor. Ayrıyeten, rekabeti bozucu reklam verilmesinin önlenmesi ve rakipleri dışlayıcı faaliyetlerin engellenmesi için 30 milyar TL’ye kadar yüzde 2 ve 30 milyar ve üzeri için yüzde 0,3 oranında hudut getiriliyor.
Rekabeti bozana denetim
Bu düzenlemeler ile ekonomik parametreleri tek başına belirleyebilme güçleri giderek artan epeyce büyük ölçekli ya da başat elektronik ticaret pazar yerlerinin rekabeti bozucu yahut sınırlayıcı faaliyetlerinin engellenmesi amaçlanıyor. Öte yandan, tüketicilerde orta ve uzun vadede oluşabilecek refah kaybının önüne geçilmesi, çok reklam ve indirim uygulamaları üzere agresif büyüme stratejileri uygulayan pazar yerlerinin kelam konusu faaliyetlerine piyasa lehine son veriliyor.
PİYASA DAHA REKABETÇİ OLACAK
Geçtiğimiz temmuzda Meclis’te kabul edilen ‘Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’, e-ticaret ortamını daha rekabetçi, üretici ve tüketicinin haklarını koruyan bir hale getiriyor. Kamuoyunda “E-ticaret Yasası” olarak da bilinen düzenleme dijitalleşmenin tesiriyle klasik kanallardan elektronik alana yanlışsız süratle ilerleyen e-ticaret aktörlerinin daha rekabetçi bir ortamda ticaret yapmasını sağlayacak. Farklı mecralarda, kelam konusu düzenlemenin ‘anti-demokratik’, ‘ticareti kısıtlayıcı’, ‘yabancı yatırımı engelleyici’ nitelikte olduğu tarafında bir algı oluşturulmaya çalışılsa da, aslında yeni yasa e-ticareti her kesim için daha hür hale getiriyor.
AMAÇ TİCARETİ ENGELLEMEK DEĞİL TÜM KESİTLERİN HAKLARINI TEMİNATA ALMAK
Düzenlemenin en değerli hedefi ise bir yahut birkaç pazar yerinin orta ve uzun vadede e-ticaret pazarına hâkim olmasını engellemek olarak gösteriliyor. Çünkü, ABD üzere e-ticaret pazarında monopolleşme yaşanan ülkelerden farklı olarak Türkiye bu bahiste geç kalmış değil. Bu niçinle, küçük üreticiden KOBİ’lere, bankalardan kargo şirketlerine, mikro ve küçük ölçekli e-ticaret sitelerinden pazara yatırım yapmak isteyen yeni aktörlere kadar biroldukca bölümün haklarını garanti altına alan bir içerikten kelam ediliyor.
ÜLKEMİZDEKİ E-TİCARET HACMİ 381 MİLYAR TL’YE ULAŞTI
Pandemi sürecindeki kısıtlamalarla bir arada 2021’de 4,9 trilyon dolar olan global perakende e-ticaret satışlarının 2026’te 8,1 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Ayrıyeten, 2021 yılında yüzde 16,6 olan e-ticaretin global perakende ortasındaki hissesinin 2025’te yüzde 24.5’e ulaşacağı öngörülüyor. Ülkemizde ise 2019 yılında yüzde 9,8 olan e-ticaretin genel ticarete oranı yaklaşık iki katına çıkarak 2021 yılında yüzde 17,7 üzere kıymetli bir düzeye ulaştı. 2022’nin birinci 6 ayında yüzde 18,5’e çıktı. Geçen yıl ülkemizdeki e-ticaret hacmi ise yüzde 69 artarak 381,5 milyar TL oldu.
Küçük satıcı tek siteye mahkum kalmayacak
E-ticarette fazlaca oyunculu bir pazar yapısının tesis edilmesi, e-ticaretin sağlıklı büyümesinin sağlanması ve pazar yerlerinin satıcılar aleyhine haksız ticari kurallar dayatmasının önüne geçilmesi hedefleniyor. bu biçimdece, tek bir e-ticaret sitesine bağımlı kılınan satıcıların daha özgür hareket etmesi sağlanacak.
YASA TİCARETİ ENGELLEMİYOR
Rakip pazar yerleri eşit kaidelerde faaliyet gösterirken, oluşan rekabet ortamından dolayı tüketiciler, eserlere daha uygun fiyattan ulaşacak. Yasa, burada hiç bir şirketin ticaretini, kârını yahut faaliyetlerini engelleme değil yalnızca piyasadaki rekabeti bozmaya yönelik davranışları sonlandırmayı amaçlıyor. Rastgele bir pazar yerinin tekelleşmemesi yani piyasada tek aktör olmaması için yasa koyucu belirli bir düzenleme yapıyor.
Ekonominin işleyişi için gerekli
E-ticaretteki bu süratli yükseliş, perakende başta olmak üzere her dalı etkiliyor. Türkiye’de geçen yıl perakende e-ticaret hacmi 234 milyar Türk Lirası olarak gerçekleşirken, bu hacmin yarısını bölümün önde gelen e-ticaret pazar yerlerindeki satışlar oluşturdu. 2021 yılında e-ticaret faaliyetinde bulunan 484 bin 347 işletmenin 472 bin 604’ü elektronik ticaret pazar yerlerinde faaliyet gösteriyor. İşletmelerin e-ticaret pazar yerlerine nazaran dağılımına bakıldığında ise yüzde 74’ünün sırf bir, yüzde 12’sinin iki, yüzde 6’sının üç ve yüzde 3’ünün dört ve üzeri pazar yerinde satış yaptığı görülüyor.
KANUNDA DÜZENLENEN KONULAR
Yasada üretici ve tüketici korunurken, pazar yerlerinin rekabeti bozucu hareket etmelerini engelleyen düzenlemeler kelam konusu. Yasanın 8’inci hususundaki “Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde kendisinin yahut ekonomik bütünlük ortasında bulunduğu bireylerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunamaz yahut bu malların satışına aracılık edemez” sözü kıymetli görülüyor. Buna göre, üreticileri ve ulusal markaları korumak maksadıyla pazar yerlerinin kendilerine ilişkin markaların mamüllerini satması ayrıştırılacak. Örneğin, bir sitenin kendi dokuma markasını oluşturup, piyasada üretip rekabeti bozacak biçimde hareket etmesi sonlandırılacak. Emsal biçimde, hayli büyük pazar yerlerinin ödeme hizmetleri ve kargo-lojistik üzere kesimlerdeki faaliyetleri sonlandırılacak. Buna nazaran, pazar yeri olarak bilinen e-ticaret sitelerinin teknolojik üstünlükleri, piyasa güçlerini ve fazlaca farklı dallarda gösterdikleri faaliyetleri (kargo ve finansal hizmet gibi) kullanarak e-ticaret pazarını ele geçirmelerinin önlenmesi amaçlanıyor.
YASANIN KİLİT NOKTASI
Yasanın en kıymetli noktalarından biri ‘Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcılara Getirilen Yükümlülükler’ başlığı ile veriliyor. Kanunda, net süreç hacmi 10 milyar TL’nin üstündeki elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların lisanslanmasına yönelik düzenleme yer alıyor. Bu düzenlemeyle, pazara yeni giren işletmelerin eşit kaidelerde rekabetini sağlayabilmek ve muhakkak büyüklükteki işletmelerin özgür piyasa kaidelerini bozucu faaliyet göstermesini engellemek emeliyle aşikâr büyüklükteki e-ticaret işletmelerinin lisanslandırılması amaçlanıyor. Ayrıyeten, rekabeti bozucu reklam verilmesinin önlenmesi ve rakipleri dışlayıcı faaliyetlerin engellenmesi için 30 milyar TL’ye kadar yüzde 2 ve 30 milyar ve üzeri için yüzde 0,3 oranında hudut getiriliyor.
Rekabeti bozana denetim
Bu düzenlemeler ile ekonomik parametreleri tek başına belirleyebilme güçleri giderek artan epeyce büyük ölçekli ya da başat elektronik ticaret pazar yerlerinin rekabeti bozucu yahut sınırlayıcı faaliyetlerinin engellenmesi amaçlanıyor. Öte yandan, tüketicilerde orta ve uzun vadede oluşabilecek refah kaybının önüne geçilmesi, çok reklam ve indirim uygulamaları üzere agresif büyüme stratejileri uygulayan pazar yerlerinin kelam konusu faaliyetlerine piyasa lehine son veriliyor.