Ethereum
New member
Döviz stokçuları kredi almaya devam ediyor. Elinde döviz olduğu biçimde kredi için bankaların kapısını aşındıran dolar stokçuları, piyasanın istikrarını bozdukları için iktisada büyük ziyan veriyor. Merkez Bankası’nın yaptığı düzenlemelerle ucuzlayan kredilerin yatırım ve üretim yerine döviz stokçularının eline geçmesi, yeni iktisat modelinin meyvelerini toplamayı da geciktiriyor.
DÜZENLEMENİN TESİRİ SONLU KALDI
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Konseyi (BDDK), 24 Haziran 2022 tarihinde yaptığı düzenlemeyle bankalarda 15 milyon lira ve üzeri döviz varlığı olan yahut şirketin cirosu ile faal büyüklüğünün yüzde 10’undan fazla dövizi bulunan firmalara TL cinsinden kredi kullandırmama kuralı getirdi. Bu düzenlemenin üzerinden yaklaşık 3,5 ay geçti lakin bankalardaki döviz stokunda kayda kıymet bir gerileme olmadı.
SADECE 2 MİLYAR DOLAR GERİLEDİ
24 Haziran’da 236 milyar 764 milyon dolar olan bankalardaki döviz stoku, 30 Eylül itibariyle 234 milyar 808 milyon dolara geriledi. Ortadan geçen 3,5 ayda yalnızca 1 milyar 956 milyon dolarla hudutlu kalan bankalardaki döviz stokunun düşürülmesi için daha sıkı önlemlerin alınması kural. Bu niçinle; bankalardaki döviz stokunun erimesi ve kredilerin gereksinimi olan alanlara gitmesi için elindeki dövizi bozdurmayana kredi verilmemeli.
ŞAHIS HESAPLARI DA KAPSAMA ALINSIN
BDDK’nın 24 Haziran tarihindeki düzenlemesinin tesirini göstermesi için lisana getirilen bir öbür teklif ise düzenlemeye, şahıs hesaplarını da kapsayacak biçimde ‘grup riski’ kuralının eklenmesi. Zira; kimi büyük firmalar; “Borcum var, onun için döviz bulunduruyorum” diyerek piyasadan çektikleri dolarların değerli bir kısmını kayıt dışına çıkararak kasalara taşıyor. Hem kayıt dışına çıkarılan paranın izini sürerken, birebir vakitte bankaların kredi kullandırırken “grup riski” kuralını işletmesinin kıymetine dikkat çekiliyor. Tıpkı kümeye ilişkin şirketlerin birbiriyle olan organik bağı ve şirketlerin ortak ve yöneticileriyle olan parasalı alakası, BDDK düzenlemesinin kolaylıkla bypas edilebileceğini gösteriyor.
PİYASAYI BOZAN FIRSATÇILARA ÇANAK TUTUYORLAR
Servetine servet katan döviz stokçularına kredi verilmesi; yatırım, üretim, istihdam ve ihracata gitmesi gereken kaynağın gayesi haricinde kullanılması manasına geliyor. Aldıkları kredilerle dövizi alıp kasasına koyan firmalar, para piyasasını mayınlarla dolu bir alana dönüştürdükleri üzere, TL’yi zayıf düşürüp piyasanın istikrarını bozuyor. Doların yükselmesine niye olan stokçuları, fırsatçıların fahiş artırımlar yapmasına da çanak tutuyor.
ŞİRKET DÖVİZLERİ DE TIPKI KİŞİLERDE
Resmi sayılara göre bankalarda yaklaşık 8 trilyon liraya yakın para var. Bunun yarısından fazlası, yani 234 milyar dolara yakın para, bankalarda döviz olarak duruyor. Bu 235 milyar doların 145 milyar doları şahıslara, 84 milyar doları da şirketlere ilişkin. Üstelik döviz stokunun epey büyük bir kısmını elinde tutan şahıslardan kimileri beraberinde büyük ölçüde döviz bulunduran şirketlerin de sahipleri.
KUR MUHAFAZALI OLMASAYDI
Aralık 2021’de Türkiye iktisadını maksat alan dolar stokçuları, bir ayda doları 9 liradan 18 liranın üzerine çıkardı. Ekonomiyi uçurumun kenarına getiren bu spekülatif döviz hareketliliğinde hükümet, dolara olan talebi önlemek için Kur Muhafazalı Mevduat hesabı uygulamasını başlattı. 20 Aralık 2021’de duyurulan Kur Muhafazalı Mevduat açıklamasının akabinde dolar 12 liraya kadar geriledi. Rusya Ukrayna Savaşı başlayana kadar şahıslar 5 milyar dolar, şirketler de 15 milyar dolar döviz bozdurdu. Savaşın başlamasıyla döviz stokçuları bir daha harekete geçti.
3 AYDA 55 MİLYAR DOLAR ALDILAR
Bazı şirketler, savaş başladıktan daha sonra ucuz kredi çekip, bu parayla gereksinimlerinden fazla dolar alıp stokladı. Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun açıklamasına göre; firmalar 24 Şubat’tan Haziran’a kadar 55 milyar dolarlık döviz aldı. Aldıkları dövizin bir kısmıyla ithal ham unsur alsalar da firmalar, aldıkları ucuz kredilerle aldıkları 10 milyar dolar alıp hesaplarında stokladı. Yani döviz stokçusu kimi firmalar, ihracat için dağıtılan ucuz kredilerle döviz aldı. Stokçuların bu oyunu, Kur Muhafazalı Mevduat yardımıyla 13-14 lira bandında tutulan doları bir daha tırmandırdı.
ŞİRKETLERİN DÖVİZ MUHTAÇLIĞI 30 MİLYAR $
Hammadde ve son eser ithal eden şirketlerin iki aylık ithalat ödemeleri için hesaplarında 30 milyar dolar olması gereksinimi karşılarken, bu şirketler ellerinde 80 milyar dolar tutuyor. Bu durum; üretime ve yatırıma gitmesi gereken kredilerin döviz stokçularına gitmesi kararı oluştu. Üstelik stokçular döviz aldıkça Türk lirası daha hayli bedel kaybediyor ve Türkiye’nin dış ticareti açık veriyor. bu biçimdece muhtaçlık duyduğumuz her şey daha değerli hale geliyor ve enflasyonla alım gücü düşüyor.
OTURDUKLARI YERDEN KAZANMA PEŞİNDELER
2021’de dolar 8 lira, enflasyon da %19’du. Stokçular dolar aldıkça dolar kuru 13’e, enflasyon da kur geçirgenliği sebebiyle %36’ya çıktı. Onlar dolar aldıkça dolar kıymetlendi ve hiç bir şey üretmeden para kazandılar. Son bir yılda dolar kuru %100’den çok artarken, enflasyon da %80’e ulaştı. Yani döviz stokçuları oturdukları yerde servetini ikiye katladı; vatandaşsa, iki kat daha yoksullaştı. Yani üretim için verilen kredilerin döviz stokçularına gitmesi, halkı yani bizi, daha da yoksullaştırdı.
TABLO ORTADA
Hazirandan bu yana şahıs hesaplarındaki döviz ölçüsü yaklaşık 5,5 milyar dolar azalırken, şirketlerin hesaplarındaki döviz ise 3,4 milyar dolar arttı. Fotoğraf kuruluşların hesaplarındaki döviz ölçüsünde kayda paha bir fark oluşmazken, bankalardaki toplam döviz mevduatındaki azalma düzenlemeden bu yana yalnızca 1,9 milyar dolarla sonlu kaldı. Bu tablo ya bankaların BDDK düzenlemesine uymadığını ya da BDDK’nın koyduğu kuralın yetersiz kaldığını gösteriyor.
DÜZENLEMENİN TESİRİ SONLU KALDI
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Konseyi (BDDK), 24 Haziran 2022 tarihinde yaptığı düzenlemeyle bankalarda 15 milyon lira ve üzeri döviz varlığı olan yahut şirketin cirosu ile faal büyüklüğünün yüzde 10’undan fazla dövizi bulunan firmalara TL cinsinden kredi kullandırmama kuralı getirdi. Bu düzenlemenin üzerinden yaklaşık 3,5 ay geçti lakin bankalardaki döviz stokunda kayda kıymet bir gerileme olmadı.
SADECE 2 MİLYAR DOLAR GERİLEDİ
24 Haziran’da 236 milyar 764 milyon dolar olan bankalardaki döviz stoku, 30 Eylül itibariyle 234 milyar 808 milyon dolara geriledi. Ortadan geçen 3,5 ayda yalnızca 1 milyar 956 milyon dolarla hudutlu kalan bankalardaki döviz stokunun düşürülmesi için daha sıkı önlemlerin alınması kural. Bu niçinle; bankalardaki döviz stokunun erimesi ve kredilerin gereksinimi olan alanlara gitmesi için elindeki dövizi bozdurmayana kredi verilmemeli.
ŞAHIS HESAPLARI DA KAPSAMA ALINSIN
BDDK’nın 24 Haziran tarihindeki düzenlemesinin tesirini göstermesi için lisana getirilen bir öbür teklif ise düzenlemeye, şahıs hesaplarını da kapsayacak biçimde ‘grup riski’ kuralının eklenmesi. Zira; kimi büyük firmalar; “Borcum var, onun için döviz bulunduruyorum” diyerek piyasadan çektikleri dolarların değerli bir kısmını kayıt dışına çıkararak kasalara taşıyor. Hem kayıt dışına çıkarılan paranın izini sürerken, birebir vakitte bankaların kredi kullandırırken “grup riski” kuralını işletmesinin kıymetine dikkat çekiliyor. Tıpkı kümeye ilişkin şirketlerin birbiriyle olan organik bağı ve şirketlerin ortak ve yöneticileriyle olan parasalı alakası, BDDK düzenlemesinin kolaylıkla bypas edilebileceğini gösteriyor.
PİYASAYI BOZAN FIRSATÇILARA ÇANAK TUTUYORLAR
Servetine servet katan döviz stokçularına kredi verilmesi; yatırım, üretim, istihdam ve ihracata gitmesi gereken kaynağın gayesi haricinde kullanılması manasına geliyor. Aldıkları kredilerle dövizi alıp kasasına koyan firmalar, para piyasasını mayınlarla dolu bir alana dönüştürdükleri üzere, TL’yi zayıf düşürüp piyasanın istikrarını bozuyor. Doların yükselmesine niye olan stokçuları, fırsatçıların fahiş artırımlar yapmasına da çanak tutuyor.
ŞİRKET DÖVİZLERİ DE TIPKI KİŞİLERDE
Resmi sayılara göre bankalarda yaklaşık 8 trilyon liraya yakın para var. Bunun yarısından fazlası, yani 234 milyar dolara yakın para, bankalarda döviz olarak duruyor. Bu 235 milyar doların 145 milyar doları şahıslara, 84 milyar doları da şirketlere ilişkin. Üstelik döviz stokunun epey büyük bir kısmını elinde tutan şahıslardan kimileri beraberinde büyük ölçüde döviz bulunduran şirketlerin de sahipleri.
KUR MUHAFAZALI OLMASAYDI
Aralık 2021’de Türkiye iktisadını maksat alan dolar stokçuları, bir ayda doları 9 liradan 18 liranın üzerine çıkardı. Ekonomiyi uçurumun kenarına getiren bu spekülatif döviz hareketliliğinde hükümet, dolara olan talebi önlemek için Kur Muhafazalı Mevduat hesabı uygulamasını başlattı. 20 Aralık 2021’de duyurulan Kur Muhafazalı Mevduat açıklamasının akabinde dolar 12 liraya kadar geriledi. Rusya Ukrayna Savaşı başlayana kadar şahıslar 5 milyar dolar, şirketler de 15 milyar dolar döviz bozdurdu. Savaşın başlamasıyla döviz stokçuları bir daha harekete geçti.
3 AYDA 55 MİLYAR DOLAR ALDILAR
Bazı şirketler, savaş başladıktan daha sonra ucuz kredi çekip, bu parayla gereksinimlerinden fazla dolar alıp stokladı. Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun açıklamasına göre; firmalar 24 Şubat’tan Haziran’a kadar 55 milyar dolarlık döviz aldı. Aldıkları dövizin bir kısmıyla ithal ham unsur alsalar da firmalar, aldıkları ucuz kredilerle aldıkları 10 milyar dolar alıp hesaplarında stokladı. Yani döviz stokçusu kimi firmalar, ihracat için dağıtılan ucuz kredilerle döviz aldı. Stokçuların bu oyunu, Kur Muhafazalı Mevduat yardımıyla 13-14 lira bandında tutulan doları bir daha tırmandırdı.
ŞİRKETLERİN DÖVİZ MUHTAÇLIĞI 30 MİLYAR $
Hammadde ve son eser ithal eden şirketlerin iki aylık ithalat ödemeleri için hesaplarında 30 milyar dolar olması gereksinimi karşılarken, bu şirketler ellerinde 80 milyar dolar tutuyor. Bu durum; üretime ve yatırıma gitmesi gereken kredilerin döviz stokçularına gitmesi kararı oluştu. Üstelik stokçular döviz aldıkça Türk lirası daha hayli bedel kaybediyor ve Türkiye’nin dış ticareti açık veriyor. bu biçimdece muhtaçlık duyduğumuz her şey daha değerli hale geliyor ve enflasyonla alım gücü düşüyor.
OTURDUKLARI YERDEN KAZANMA PEŞİNDELER
2021’de dolar 8 lira, enflasyon da %19’du. Stokçular dolar aldıkça dolar kuru 13’e, enflasyon da kur geçirgenliği sebebiyle %36’ya çıktı. Onlar dolar aldıkça dolar kıymetlendi ve hiç bir şey üretmeden para kazandılar. Son bir yılda dolar kuru %100’den çok artarken, enflasyon da %80’e ulaştı. Yani döviz stokçuları oturdukları yerde servetini ikiye katladı; vatandaşsa, iki kat daha yoksullaştı. Yani üretim için verilen kredilerin döviz stokçularına gitmesi, halkı yani bizi, daha da yoksullaştırdı.
TABLO ORTADA
Hazirandan bu yana şahıs hesaplarındaki döviz ölçüsü yaklaşık 5,5 milyar dolar azalırken, şirketlerin hesaplarındaki döviz ise 3,4 milyar dolar arttı. Fotoğraf kuruluşların hesaplarındaki döviz ölçüsünde kayda paha bir fark oluşmazken, bankalardaki toplam döviz mevduatındaki azalma düzenlemeden bu yana yalnızca 1,9 milyar dolarla sonlu kaldı. Bu tablo ya bankaların BDDK düzenlemesine uymadığını ya da BDDK’nın koyduğu kuralın yetersiz kaldığını gösteriyor.